هیپرپاراتیروئیدی اولیه (Primary Hyperparathyroidism - PHPT)
هیپرپاراتیروئیدی اولیه به معنای فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید است که منجر به تولید بیش از حد هورمون پاراتیروئید (Parathyroid Hormone - PTH) می‌شود و باعث افزایش سطح کلسیم خون (هایپرکلسمی - Hypercalcemia) می‌گردد. علل PHPT شامل آدنومای پاراتیروئید، هیپرپلازی پاراتیروئید و در موارد نادر، کارسینومای پاراتیروئید است. آدنومای پاراتیروئید یک تومور خوش‌خیم است که با تکثیر سلول‌های پاراتیروئید، معمولاً به صورت یک ندول درون غده پاراتیروئید مشخص می‌شود.
هیپرپاراتیروئیدی ثانویه
هیپرپاراتیروئیدی ثانویه نتیجه یک بیماری زمینه‌ای دیگر است که معمولاً باعث کاهش سطح کلسیم در گردش خون می‌شود و در نتیجه منجر به فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید می‌گردد. علل شایع هیپرپاراتیروئیدی ثانویه شامل بیماری مزمن کلیوی، کمبود شدید ویتامین D و کمبود شدید کلسیم است.
جمعیت‌های پرخطر
جمعیت‌های پرخطر شامل زنان یائسه و بیمارانی هستند که دچار کمبود مزمن و جدی کلسیم یا ویتامین D شده‌اند، دارای بیماری نادر ژنتیکی هستند، تحت درمان با اشعه قرار گرفته‌اند یا لیتیوم مصرف کرده‌اند.
این اختلال در افراد 50-60 ساله بیشترین شیوع را دارد و در زنان بیشتر دیده می‌شود.
علائم و نشانه‌ها
بیماران معمولاً بدون علامت هستند. بیماران بدون علامت که PHPT در آن‌ها به صورت تصادفی کشف می‌شود، ممکن است نشانه‌های قابل اندازه‌گیری در اعضای انتهایی داشته باشند مانند نفروکلسیوزیس، هایپرکلسی‌اوری، کاهش چگالی مواد معدنی در استخوان‌های کورتیکال و کاهش کلیرانس کراتینین. بیماران علامت‌دار ممکن است ارائه‌های متغیری داشته باشند. در موارد خفیف، علائم شایع شامل خستگی، بی‌حالی، افسردگی، ضعف عضلانی و درد عضلانی است. در موارد شدید، علائم شامل بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ، یبوست، سردرگمی، اختلال حافظه، تکرر ادرار و نازک شدن و شکستگی استخوان‌ها می‌باشد. هیپرپاراتیروئیدیسم پایدار می‌تواند منجر به استئیت فیبروزا کیستیکا شود که باعث تشکیل تومورهای کیست‌مانند در استخوان‌ها می‌شود.
عوارض
عوارض به اثرات طولانی‌مدت کمبود کلسیم در استخوان‌های بیمار و کلسیم بیش از حد در جریان خون بستگی دارد. عوارض شایع شامل پوکی استخوان، سنگ‌های کلیوی، بیماری قلبی عروقی و هیپوپاراتیروئیدیسم نوزاد در افراد باردار با هیپرپاراتیروئیدیسم درمان نشده است.
درمان
درمان بستگی به سیر بیماری دارد و بسته به موارد فردی متفاوت خواهد بود. بیمارانی که بدون علامت هستند ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند و باید به دقت توسط پزشکان خود تحت نظر باشند. داروهایی مانند بیس‌فسفونات‌ها ممکن است به سلامت استخوان کمک کنند و درمان با استروژن ممکن است برای زنان یائسه مفید باشد. بیمارانی که PHPT به علت هیپوکلسیمی خانوادگی هیپوکلسی‌اوری دارند ممکن است نیاز به پاراتیروئیدکتومی داشته باشند.